PHONG TỤC VÀ CÁC HÌNH THỨC MAI TÁNG TRONG VĂN HÓA VIỆT NAM

Từ lúc sinh ra đến khi mất đi, đời người gắn liền với nhiều nghi lễ: thành sinh, thành niên, thành thân, thành nghiệp và cuối cùng là trở về với cát bụi! Trong các nghi lễ trên, nghi lễ phức tạp và thiêng liêng nhất là lễ tiễn đưa con người về nơi an nghỉ cuối cùng.

Hãy cùng tìm hiểu phong tục tang lễ và các hình thức mai táng truyền thống trong văn hóa Việt Nam trong bài viết dưới đây.

Địa táng (Thổ táng)

Địa táng, còn được gọi là thổ táng, là một hình thức mai táng truyền thống của người Việt để tiến hành mai táng. Trong loạt các phương pháp mai táng như hoả táng, thuỷ táng, không táng và thổ táng, thổ táng là một trong những hình thức phổ biến và rộng rãi nhất.

Thổ táng có hai loại cơ bản:

• Hình thức thứ nhất là chôn cất người mất xuống đất một cách vĩnh viễn, trừ khi xảy ra những tình huống “động mả”, tức là trong trường hợp xảy ra sự cố không lường trước buộc phải tiến hành cải táng để gia quyến yên tâm.
• Hình thức thứ hai là chôn cất người mất xuống đất trong một khoảng thời gian nhất định (tùy quan điểm), sau đó phải tiến hành cải táng. Cải táng trong trường hợp này là việc đào lấy xương cốt còn lại và chôn ở một nơi khác hoặc nơi cũ một lần nữa, sau đó mới coi như đã thực hiện việc chôn cất vĩnh viễn.

Địa táng hay thổ táng đã tồn tại trong văn hóa Việt Nam từ rất lâu đời. Ngày nay nhiều người vẫn lựa chọn địa táng như một hình thức cho sự chắc chắn và lâu dài, giúp gia đình yên tâm về sau. Tuy nhiên vì yếu tố môi trường và các nguyên nhân liên quan đến quỹ đất chôn, nhất là ở các khu vực thành phố lớn, nhiều gia đình buộc phải lựa chọn các hình thức mai táng khác hoặc phải di chuyển rất xa khu vực sinh sống để thực hiện.

Hỏa táng

Hỏa táng, còn được gọi là hoả thiêu, là một hình thức mai táng với phương thức xử lý thi hài bằng cách đốt cho đến khi biến thành tro. Để thực hiện việc này, người ta sử dụng các nguồn nhiên liệu như gỗ, dầu mazut, dầu hoả, khí đốt, hoặc cả điện (phương pháp này được coi là hiệu quả nhất). Tro cốt của người đã qua hỏa táng sẽ được xử lý theo tập tục của cộng đồng. Tro có thể được đặt trong bình kín để thờ cúng trong gia đình, tôn giáo như chùa, hoặc có thể để tại nơi công cộng hoặc tuân theo nguyện vọng của người đã quá cố (ví dụ như rải tro).

Đây là hình thức mai táng được nhiều gia đình lựa chọn vì mang lại nhiều lợi ích. Nó mang tính sạch sẽ, gọn gàng, không gây ô nhiễm môi trường, tiết kiệm diện tích đất nghĩa trang và không cần thực hiện việc cải táng. Đây cũng là lựa chọn phù hợp khi người mất ở nước ngoài không thể đưa thi hài về quê hương.

Ở Việt Nam, trước đây, phương pháp hỏa táng không phổ biến, thường chỉ xuất hiện trong cộng đồng người Khơ Me theo đạo Phật. Người Khơ Me thường có nơi hỏa táng riêng, và họ sử dụng củi làm nhiên liệu. Trước khi thực hiện hỏa táng, họ thường tiến hành các nghi thức tôn giáo nhằm đảm bảo linh hồn của người mất được an nghỉ. Hiện nay, phương pháp hỏa táng hầu như được áp dụng rộng rãi ở khắp nơi, nhất là ở thành phố lớn vì sự tiện lợi và tiết kiệm của hình thức mai táng này.

Tại Blackstones cũng có dịch vụ Hỏa Táng trọn gói cho gia đình tham khảo TẠI ĐÂY

Trong các tư liệu khảo cổ học, cũng đã xuất hiện dấu vết của phương pháp hỏa táng trong văn hóa Sa Huỳnh thông qua việc khám phá những mộ chum chứa tro cốt người mất. Tuy nhiên, vẫn chưa thể khẳng định liệu phương pháp này có xuất phát từ tín ngưỡng bản địa hay đã được du nhập từ bên ngoài.

Huyền táng (táng treo)

Còn được biết đến với tên gọi “táng treo,” đây là một hình thức mai táng với phương pháp chôn cất người mất ít phổ biến hơn so với địa táng, nhưng đã có nhiều dấu vết trong quá khứ. Theo phương pháp này, thi thể người mất được đặt lộ thiên, hoặc nằm trên một tấm phên, hoặc được đặt trong một quan tài ngoài trời

Ở Việt Nam hiện nay, còn nhiều dấu vết của phương pháp táng treo trong các cộng đồng dân tộc thiểu số ở miền núi và trung du, như quan tài treo tại động Ma, xã Hồi Xuân, huyện Quan Hoá, tỉnh Thanh Hoá. Hang đá với nhiều mộ treo ở xã Tân Lập, huyện Mộc Châu tỉnh Sơn La. Những khu rừng ma của các dân tộc Tây Nguyên nổi tiếng, như làng Biên Loong, Đak Xay, Dục Lang và Vai Trang của dân tộc Giẻ-triêng ở xã Đak Long, huyện Đak Glei, tỉnh Kon Tum… Tuy nhiên, thực hiện phương pháp táng treo đã ngừng dần dần vì nó gây ô nhiễm môi trường và tạo điều kiện cho bệnh dịch lan rộng.

Thủy táng

Đây là hình thức mai táng với phương pháp thả thi hài người mất xuống, biển, hồ và các môi trường nước khác. Hiện nay, hình thức mai táng này không còn được sử dụng do tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Tuy vậy, trong những trường hợp khẩn cấp và không thể tìm kiếm lựa chọn khác, việc thả xác vẫn còn được thực hiện. Ví dụ khi có thủy thủ qua đời trên tàu, mọi người phải xử lý nhanh chóng để tránh lây lan dịch bệnh trên tàu.

Phương pháp này phụ thuộc vào điều kiện và môi trường sống, cũng như mang ý nghĩa tâm linh đối với những người sử dụng phương thức này. Thủy táng không chỉ tồn tại ở Việt Nam mà còn phổ biến ở các cộng đồng sống ven biển, trên các đảo nhỏ trong khu vực Đông Nam Á.

Thiền táng (tượng táng)

Thiền táng, còn gọi là táng trong tư thế ngồi thiền, hoặc Tượng táng, một hình thức mai táng rất hiếm thấy ngày nay, chỉ xuất hiện ở Trung Quốc và Việt Nam từ xưa. Đặc biệt, nó chỉ tồn tại trong cộng đồng các nhà sư Phật Giáo theo xu hướng thiền định. Trong trường hợp này, xương cốt và các nội tạng của các nhà sư vẫn được bảo tồn nguyên vẹn và đặt trong tư thế thiền định. Đây là một hình thức táng độc đáo đang được nghiên cứu chú ý bởi sự độc đáo của nó.

Ở Việt Nam, có hai trường hợp nổi tiếng về thiền táng là của nhà sư Vũ Khắc Trường và Vũ Khắc Minh tại chùa Đậu, còn được biết đến như Thành Đạo Tự, tọa lạc tại làng Gia Phúc, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây.

Theo truyền thuyết trong dân gian, được kể rằng hai thiền sư đã ra đi và nhập vào thất thiền, họ quyết định tu hành trong thất này trong vòng 100 ngày, trong thời gian này họ tập trung vào niệm Phật. Sau 100 ngày, cơ thể của họ sẽ khô đi và tỏa ra mùi thơm. Nếu điều này xảy ra, thì họ sẽ để nguyên cơ thể; tuy nhiên, nếu cơ thể phát ra mùi thường thấy, thì họ sẽ thực hiện việc chôn cất. Cho đến ngày nay, di hài của hai nhà sư vẫn được bảo quản theo tư thế ngồi thiền, duy trì nguyên vẹn.

Các hình thức mai táng trên là những hình thức đã được các địa phương thực hiện từ rất xa xưa. Nhiều người chọn các hình thức đặc biệt do những tín ngưỡng và niềm tin khác nhau ở mỗi vùng miền. Đến nay nhờ sự phát triển của xã hội và những thay đổi trong định kiến nên chỉ còn các hình thức chung như Hỏa Táng và Địa Táng do sự tiện lợi và nhanh chóng, giúp gia đình dễ dàng xử lý và tiến hành thực hiện.

Xem thêm về DỊCH VỤ TANG LỄ BLACKSTONES 

Gia quyến có thể tham khảo thêm về dịch vụ tang lễ Blackstones qua các kênh thông tin sau:

• Facebook
• YouTube
• TikTok