Từ lúc sinh ra đến khi mất đi, đời người gắn liền với nhiều nghi lễ: thành sinh, thành niên, thành thân, thành nghiệp và cuối cùng là trở về với cát bụi! Trong các nghi lễ trên, nghi lễ phức tạp và thiêng liêng nhất là lễ tiễn đưa con người về nơi an nghỉ cuối cùng. Hãy cùng tìm hiểu phong tục tang lễ và các hình thức mai táng truyền thống trong văn hóa Việt Nam trong bài viết dưới đây.
Địa táng, hay thổ táng, là một hình thức mai táng truyền thống của người Việt để tiến hành mai táng. Thổ táng có hai loại cơ bản:
Hình thức thứ nhất: Chôn cất người mất xuống đất vĩnh viễn, trừ khi xảy ra tình huống “động mả” buộc phải tiến hành cải táng.
Hình thức thứ hai: Chôn cất người mất xuống đất trong khoảng thời gian nhất định, sau đó cải táng. Cải táng là việc đào lấy xương cốt còn lại và chôn ở nơi khác hoặc nơi cũ một lần nữa.
Chôn cất là hình thức mai táng lâu đời
Địa táng đã tồn tại trong văn hóa Việt Nam từ lâu đời. Ngày nay, nhiều người vẫn lựa chọn địa táng như một hình thức ổn định và lâu dài, giúp gia đình yên tâm sau này. Tuy nhiên, do yếu tố môi trường và nguyên nhân về quỹ đất chôn, nhiều gia đình phải xem xét các hình thức mai táng khác hoặc di chuyển xa khu vực sinh sống để thực hiện.
Hỏa táng
Hỏa táng, hay hoả thiêu, là hình thức mai táng bằng cách đốt thi hài cho đến khi biến thành tro. Người ta sử dụng nguồn nhiên liệu như gỗ, dầu mazut, dầu hoả, khí đốt, hoặc điện để thực hiện hỏa táng. Tro cốt sau hỏa táng được xử lý theo tập tục của cộng đồng, có thể thờ cúng trong gia đình, tôn giáo, hoặc rải tro theo nguyện vọng của người đã khuất.
Hình thức hỏa táng mang lại nhiều lợi ích như sạch sẽ, gọn gàng, không gây ô nhiễm môi trường, tiết kiệm diện tích đất nghĩa trang, và không cần cải táng. Đây cũng là lựa chọn phù hợp khi người mất ở nước ngoài không thể được đưa về quê hương.
Hình thức mai táng được rất nhiều gia đình lựa chọn là Hỏa táng
Ở Việt Nam, trước đây, hỏa táng không phổ biến, thường chỉ xuất hiện trong cộng đồng người Khơ Me theo đạo Phật. Người Khơ Me sử dụng củi làm nhiên liệu cho hỏa táng và thực hiện các nghi thức tôn giáo để đảm bảo linh hồn của người đã qua đời được an nghỉ. Hiện nay, hỏa táng đã trở nên phổ biến ở khắp nơi, đặc biệt là ở các thành phố lớn, vì tính tiện lợi và tiết kiệm của hình thức mai táng này.
Trong các tư liệu khảo cổ học, đã xuất hiện dấu vết của phương pháp hỏa táng trong văn hóa Sa Huỳnh thông qua khám phá những mộ chum chứa tro cốt người mất. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nghiên cứu cần được thực hiện để xác định xuất phát từ tín ngưỡng bản địa hay ảnh hưởng từ bên ngoài.
Huyền táng (táng treo)
Được biết đến với tên gọi “táng treo,” huyền táng là hình thức mai táng chôn cất người mất ít phổ biến hơn so với địa táng, nhưng đã để lại nhiều dấu vết trong quá khứ. Thi thể người mất được đặt lộ thiên, trên tấm phên, hoặc trong quan tài ngoài trời.
Ở Việt Nam, dấu vết của huyền táng vẫn còn tồn tại trong các cộng đồng dân tộc thiểu số ở miền núi và trung du. Ví dụ, quan tài treo tại động Ma (Thanh Hóa), mộ treo Hang đá (Sơn La). Những khu rừng ma của các dân tộc Tây Nguyên nổi tiếng, như làng Biên Loong, Đak Xay, Dục Lang và Vai Trang của dân tộc Giẻ-triêng ở xã Đak Long, huyện Đak Glei, tỉnh Kon Tum…
Tuy nhiên, việc thực hiện huyền táng dần dần giảm bởi ảnh hưởng ô nhiễm môi trường và lây lan bệnh dịch.
Thủy táng
Thủy táng là hình thức mai táng thả thi hài người mất xuống biển, hồ, và các môi trường nước khác. Hiện nay, thủy táng hiếm khi được sử dụng do nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, trong trường hợp khẩn cấp, việc thả xác vẫn được thực hiện, như trường hợp thủy thủ qua đời trên tàu.
Phương pháp này phụ thuộc vào điều kiện môi trường sống và mang ý nghĩa tâm linh đối với người sử dụng. Thủy táng không chỉ tồn tại ở Việt Nam mà còn phổ biến ở các cộng đồng sống ven biển và trên các đảo nhỏ trong khu vực Đông Nam Á.
Hình thức mai táng – Thủy táng trên biển
Thiền táng (tượng táng)
Thiền táng, hay táng trong tư thế ngồi thiền, là một hình thức mai táng hiếm thấy ngày nay, chỉ xuất hiện ở Trung Quốc và Việt Nam từ xưa. Đây là hình thức táng độc đáo được thực hiện bởi các nhà sư Phật Giáo theo xu hướng thiền định. Xương cốt và nội tạng của nhà sư được bảo tồn nguyên vẹn và đặt trong tư thế thiền định.
Ở Việt Nam, hai trường hợp nổi tiếng về thiền táng là của nhà sư Vũ Khắc Trường và Vũ Khắc Minh tại chùa Đậu, còn được biết đến như Thành Đạo Tự, tọa lạc tại làng Gia Phúc, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây.
Theo truyền thuyết dân gian, những nhà sư này đã tu hành trong thất thiền trong 100 ngày, tập trung vào niệm Phật. Nếu cơ thể của họ khô và tỏa mùi thơm, họ sẽ để nguyên cơ thể; nếu không, họ sẽ chôn cất. Di hài của họ vẫn được bảo quản nguyên vẹn theo tư thế ngồi thiền đến ngày nay.
Những hình thức mai táng truyền thống như Huyền Táng, Thủy Táng, và Thiền Táng mang đến sự đa dạng và phản ánh tôn trọng đối với người đã khuất. Thành Đạo Tự tại làng Gia Phúc là một minh chứng cho hình thức táng độc đáo này.
Hình thức mai táng cổ xưa – Thiên tông
Kết luận
Các hình thức mai táng truyền thống như Huyền Táng, Thủy Táng, và Thiền Táng phản ánh sự đa dạng và sâu sắc của văn hóa mai táng trong xã hội Việt Nam. Sự lựa chọn giữa các hình thức mai táng thường phản ánh niềm tin tâm linh và truyền thống văn hóa của từng cộng đồng. Hiểu rõ về các phương thức mai táng này giúp tôn trọng và hiểu biết sâu hơn về nền văn hóa truyền thống của đất nước. Hãy liên hệ Blackstones khi bạn cần chúng tôi đồng hành trong tang lễ hiện đại cho người thân của bạn.
Xem thêm về DỊCH VỤ TANG LỄ BLACKSTONES
Gia quyến có thể tham khảo thêm về dịch vụ tang lễ Blackstones qua các kênh thông tin sau:
