Những ai phải đeo khăn tang trong gia đình?
Th2
Trang phục tang lễ phản ánh trình độ văn hóa và văn minh của các dân tộc trên thế giới. Ở châu Âu, người ta thường mặc đồ đen khi chịu tang. Tại Việt Nam, trang phục tang màu trắng đã trở thành phong tục từ lâu đời. Theo nghi thức truyền thống, con trai, con gái và con dâu đội khăn trắng, thắt nút phía sau để phân biệt với cháu chắt. Con rể và các cháu trong họ cũng đội khăn trắng nhưng không thắt nút mà gấp vào. Người Việt còn có thói quen đeo khăn tang vàng, đỏ, xanh tùy theo người chịu tang là cháu chắt, chút, chít, cháu nội, cháu ngoại,…
Các loại tang phục
Theo “Thọ Mai Gia Lễ”, tang phục được chia thành 5 bậc với thời gian chịu tang khác nhau:
- Đại tang: Quần áo sổ gấu, áo xô, khăn xô, chịu tang 3 năm. Áp dụng cho việc để tang cha mẹ. Vợ để tang chồng cũng theo cách này, nhưng nếu cha mẹ chồng còn sống thì không được sổ gấu mà vẫn để tang 3 năm. Con cái để tang mẹ khi cha còn sống cũng không được sổ gấu.
- Cơ phục: Chịu tang 1 năm.
- Cửu công: Chịu tang 9 tháng.
- Tiểu công: Chịu tang 5 tháng.
- Ty ma: Chịu tang 3 tháng.
Nên mặc gì và trong bao lâu khi có người thân qua đời?
Trong tư cách là đơn vị cung cấp dịch vụ tang lễ, Blackstones mong muốn giới thiệu về văn hóa tang phục Việt Nam. Dù “Thọ Mai Gia Lễ” đề cập đến nhiều loại tang phục khác nhau, nhưng trong bối cảnh hiện đại, một số quy định đã được đơn giản hóa. Với thực tế các gia đình năm thế hệ “Ngũ Đại Đồng Đường” ngày càng hiếm gặp, chúng tôi sẽ tập trung vào các quy định tang phục đang được áp dụng rộng rãi cho gia đình có từ bốn thế hệ trở xuống “Tứ Đại Đồng Đường”.
1. Để tang Cha Mẹ
Trong văn hóa tang lễ truyền thống, việc để tang cha mẹ ruột được quy định rất chi tiết. Con cái để tang cha trong 3 năm với khăn áo xô số gấu và gậy tre, trong khi để tang mẹ cũng 3 năm nhưng với áo vén gấu và gậy gỗ vông. Đặc biệt, nếu cha đã mất trước, khi để tang mẹ được phép dùng áo số gấu.
Đối với cha dượng, thời gian để tang tùy thuộc vào mối quan hệ thực tế: để tang 1 năm nếu sống chung, 3 tháng nếu đã từng sống chung, và miễn tang nếu không có quan hệ chung sống.
Nhũ mẫu được để tang 3 tháng.
Với mẹ kế, thời gian để tang là 3 năm và sử dụng trang phục vén gấu hoặc số gấu, tuy nhiên không áp dụng nếu đã có sự chia cách.
Về phía họ hàng bên cha: anh chị em ruột được để tang 1 năm (cô đã lấy chồng 9 tháng), trong khi anh chị em họ được để tang 5 tháng (cô họ đã lấy chồng 3 tháng).
2. Để tang người cùng vai vế
Quy định để tang giữa những người cùng thế hệ được thiết lập theo thứ bậc quan hệ thân thuộc.
Mối quan hệ ruột thịt giữa anh chị em được đề cao với thời gian để tang một năm.
Đối với chị dâu, mối quan hệ thông gia được tôn trọng với thời gian để tang chín tháng.
Anh chị em họ thực hiện việc để tang trong năm tháng, và chị dâu họ để tang ba tháng.
Riêng với trường hợp anh chị em cùng cha khác mẹ, mặc dù thời gian để tang là năm tháng, nhưng vợ của người anh em được miễn trừ nghĩa vụ này.
3. Tang nhà Ngoại (Gia đình Mẹ)
Quy định để tang họ ngoại phản ánh mối quan hệ thân tộc bên gia đình mẹ.
Với ông bà ngoại, những người đã sinh thành ra mẹ, con cháu thực hiện việc để tang trong thời gian năm tháng. Đối với thế hệ anh chị em của mẹ, thời gian để tang cũng được ấn định là năm tháng.
Tuy nhiên, theo quan niệm dân gian, ba đối tượng được miễn trừ nghĩa vụ để tang là người chồng của cô, người vợ của cậu và người chồng của dì. Trong khi đó, đối với con ruột của những người cô, cậu, dì ruột, thời gian để tang được quy định là ba tháng.
Trong văn hóa tang lễ truyền thống, quy định về việc để tang của người chồng đối với họ nhà vợ được thiết lập một cách ngắn gọn. Người chồng với nhà vợ, thực hiện nghĩa vụ để tang cha mẹ vợ trong thời hạn một năm, thể hiện sự tôn kính đối với bậc sinh thành của vợ. Đối với các thành viên khác trong gia đình vợ, người chồng được miễn trừ nghĩa vụ để tang. Điều này không thay đổi kể cả trong trường hợp người chồng kết hôn với người khác sau khi vợ mất.
4. Tang nhà Nội (Gia đình Cha)
Quy định để tang của người vợ đối với họ nhà chồng phản ánh cấu trúc quan hệ gia đình truyền thống.
Bắt đầu từ thế hệ trên cùng, vợ để tang ông bà của chồng chín tháng, trong khi anh chị ruột của ông chồng được để tang ba tháng (trừ trường hợp bà cô đã có gia đình). Với ông bà của mẹ chồng, thời gian để tang là ba tháng. Đặc biệt, ông bà ruột sinh ra cha mẹ chồng được để tang trọn vẹn ba năm với trang phục áo quần sổ gấu, bất kể chồng là con đẻ hay con nuôi. Đối với thế hệ cha chồng, anh chị em ruột được để tang năm tháng.
Nghĩa vụ để tang chồng kéo dài ba năm với trang phục đặc biệt. Anh chị ruột của chồng được để tang một năm, vợ/chồng của họ để tang năm tháng. Với họ hàng xa hơn, anh chị họ của chồng cùng vợ/chồng được để tang ba tháng. Vợ khác của cha chồng được để tang một năm, cậu dì của chồng để tang ba tháng. Các nghĩa vụ này chấm dứt khi hôn nhân tan vỡ do chồng bỏ vợ.
5. Con gái xuất giá để tang họ mình
Quy định để tang đối với người con gái đã xuất giá được thiết lập chi tiết theo từng mối quan hệ trong gia đình.
Việc để tang ông bà tuân theo cùng quy định với anh em trai. Anh chị em ruột của ông được để tang ba tháng, ngoại trừ trường hợp bà cô đã có gia đình.
Đối với cha mẹ ruột, thời gian để tang là một năm và sử dụng trang phục áo vén gấu. Anh chị em ruột của cha cùng vợ/chồng của họ nhận được thời gian để tang chín tháng. Anh chị em họ của cha được để tang ba tháng.
Trong quan hệ anh chị em ruột, thời gian để tang là chín tháng, chị dâu năm tháng.
Đối với anh chị họ, thời gian để tang là năm tháng, giảm xuống ba tháng nếu chị họ đã lập gia đình.
Trường hợp đặc biệt, nếu đang để tang cha mẹ một năm mà bị chồng bỏ, thời gian để tang sẽ tăng lên ba năm.
Chịu tang Cha Mẹ Nuôi, trong hệ thống tang lễ truyền thống, nghĩa vụ để tang đối với gia đình cha mẹ nuôi được quy định cụ thể.
Ông bà của cha mẹ nuôi nhận được thời gian để tang một năm.
Đối với cha mẹ nuôi, con nuôi phải thực hiện nghĩa vụ để tang trong ba năm, kèm theo trang phục áo gấu hoặc sổ gấu và mang gậy.
Ông bà ruột của mẹ nuôi được để tang năm tháng, trong khi các mối quan hệ khác không yêu cầu để tang.
Song song với quy định này là hệ thống Trường Phục, phân chia làm ba cấp độ theo độ tuổi. Mỗi cấp độ sẽ giảm thời gian để tang xuống một bậc so với quy định gốc. Đặc biệt, những người đã kết hôn, dù còn trong độ tuổi Trường Phục, sẽ không được áp dụng quy định này. Việc thực hiện các quy định có thể được điều chỉnh theo phong tục địa phương.
- Trường Trưởng (16-19 tuổi),
- Trường Trung (12-15 tuổi) và
- Hạ Trường (8-10 tuổi).
Những ai phải đeo khăn tang?
Theo truyền thống của người Việt, việc đeo khăn tang là một nghi thức thể hiện sự tiếc thương và tưởng nhớ người đã khuất. Mặc dù mỗi gia đình và vùng miền có thể có những quy định, tập tục riêng, nhưng nhìn chung những người sau đây thường được yêu cầu đeo khăn tang:
1. Thành viên trong gia đình trực hệ của người mất
-
- Vợ/chồng
- Cha mẹ
- Con cái
- Anh chị em ruột.
2. Thành viên của gia đình mở rộng
Ở một số gia đình, những người có mối quan hệ huyết thống gần gũi (như ông bà, cháu ruột) cũng có thể được khuyến khích đeo khăn tang, tùy thuộc vào truyền thống gia đình hoặc vùng miền.
3. Người có vai trò quan trọng trong đám tang
Trong các dịp lễ tang trọng thể hoặc đối với những người có chức vụ, những người chịu trách nhiệm tổ chức và điều hành tang lễ cũng thường được mặc khăn tang để thể hiện sự kính trọng đối với người đã khuất. Theo quy định truyền thống, nam giới và nữ giới đã kết hôn, dù ở độ tuổi còn trẻ, sẽ không được áp dụng quy tắc Trường Phục. Điều này có nghĩa là thời gian để tang sẽ được giữ nguyên một năm thay vì được giảm xuống còn chín tháng như Trường Trưởng, bảy tháng như Trường Trung, hay năm tháng như Hạ Trường.
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, phong tục đeo khăn tang vẫn giữ nguyên giá trị truyền thống và là biểu tượng của sự tiếc thương, kính trọng đối với người đã khuất. Dù có thể mang theo những nét đặc trưng theo từng vùng miền hay gia đình, việc duy trì nghi thức này góp phần gìn giữ những giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc. Nếu khách hàng cảm thấy lo ngại hay chưa quen với các lễ nghi tang lễ, dịch vụ tang lễ Blackstones luôn sẵn sàng hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể từng bước, giúp mọi người an tâm thể hiện lòng kính trọng đúng với truyền thống.
