Bài vị gia tiên và 5 nguyên tắc cần chú ý khi lập bài vị thờ tổ tiên

Việc lập bài vị gia tiên là một phần quan trọng trong nghi lễ thờ cúng tổ tiên của người Việt. Để đảm bảo sự tôn kính và đúng chuẩn mực, có 5 nguyên tắc quan trọng mà mỗi gia đình cần chú ý. Blackstones sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những nguyên tắc này, từ việc chọn chất liệu, cách viết tên, vai vế cho đến việc đặt vị trí bài vị.

Bài vị là gì?

Bài vị (long vị) là một vật phẩm thờ cúng dùng để ghi tên và thông tin của người đã khuất trên bàn thờ cúng. Bài vị thường làm bằng giấy hoặc gỗ mỏng, ở giữa ghi họ tên và chức tước, hai bên ghi ngày tháng năm sinh, tử của người được thờ, gọi là thần chủ. Vì vậy, bài vị gia tiên là tấm thẻ thờ có ghi tên của tổ tiên, ông bà, người đã khuất trong dòng họ.

Vì bài vị cần được lưu truyền qua nhiều thế hệ nên chất liệu đồng ngày càng được ưa chuộng để thay thế gỗ và giấy nhờ độ bền và vẻ đẹp trang nghiêm, tránh được mối mọt và cong vênh.

Bài vị thường được sử dụng trong các dịp lễ cúng tổ tiên như Tết Nguyên Đán, giỗ tổ và các lễ cúng quan trọng trong năm. Ý nghĩa của bài vị không chỉ nằm ở việc lưu giữ thông tin về tổ tiên mà còn là cầu nối tâm linh giữa con cháu và các thế hệ trước.

Phân loại bài vị thờ tổ tiên

Có hai loại bài vị thờ chính trong gia đình:

Bài Vị Thờ Gia Tiên

Bài vị thờ gia tiên được dùng để ghi lại năm sinh và năm mất của người đã khuất trong gia đình. Đây là vật phẩm không thể thiếu trong những gia đình có con trưởng hoặc tại từ đường, phòng thờ dòng họ.

Bài Vị Cửu Huyền Thất Tổ

Cửu huyền thất tổ đại diện cho 9 đời trong một gia đình, thờ phụng tổ tiên thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên và các bậc tiền nhân đã sinh dưỡng và dạy dỗ con cháu.

• Cửu Huyền Gồm 9 Đời: Cao Tổ – Ông sơ, Tằng Tổ – Ông cố, Tổ Phụ – Ông nội, Phụ – Cha, Bản Thân – Chính mình, Tử – Con trai, Tôn – Cháu nội, Tằng Tôn – Chắt (cháu cố), Huyền Tôn – Chít (cháu sơ)
• Thất Tổ Gồm 7 Đời: Thỉ Tổ (Tỷ Khảo) – Thất tổ, Viễn Tổ (Tỷ Khảo) – Lục tổ, Tiên Tổ (Tỷ Khảo) – Ngũ tổ, Cao Tổ (Tỷ Khảo) – Tứ tổ, Tằng Tổ (Tỷ Khảo) – Tam tổ, Nội Tổ (Tỷ Khảo) – Nhị tổ, Phụ Thân (Tỷ Khảo) – Nhất tổ

Ý nghĩa tâm linh của bài vị

Bài vị là một tấm thẻ bằng gỗ hay đồng, ghi họ tên, chức tước, ngày tháng năm sinh và năm mất của người được thờ. Đây là vật để con cháu đời sau luôn ghi nhớ và tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên. Vào các ngày lễ đặc biệt như rằm, Vu Lan hay Thanh minh, bài vị giúp gọi linh hồn tổ tiên trở về với gia đình.

Đối với người đã khuất, bài vị giúp họ dễ dàng tìm đường trở về nhà, thăm lại con cháu. Thông qua bài vị, con cháu có thể gửi những niềm mong ước và cầu xin tới ông bà tổ tiên.

Nguyên tắc lập bài vị đúng phong tục

Việc lập bài vị gia tiên đòi hỏi sự cẩn trọng và tuân theo các phong tục truyền thống. Dưới đây là một số hướng dẫn cụ thể:

Kích thước bài vị

Kích thước chữ trong lòng bài vị rộng từ 3 đến 4 cm, cao từ 13 đến 21 cm. Kích thước tổng thể của bài vị thường là:

• Cao 38 cm (cung tốt: Tài chí, Tiến bảo) – Rộng 17 cm (cung tốt: Thêm đinh, Tài vượng)
• Cao 41 cm (cung tốt: Tiến bảo, Đinh) – Rộng 18 cm (cung tốt: Lợi ích)
• Cao 61 cm (cung tốt: Lợi ích, Tài lộc) – Rộng 21 cm (cung tốt: Đại cát, Tiến bảo)

Tuy nhiên, gia chủ có thể chọn các kích thước khác phù hợp với chuẩn phong thủy và sở thích cá nhân.

Chất liệu của bài vị

Bài vị gia tiên thường được làm bằng gỗ hoặc đồng, với gỗ mít và gỗ thị mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc hơn. Tuy nhiên, ngày nay, nhiều người ưa chuộng chất liệu đồng để tăng độ bền và trang trọng cho bài vị.

Chất Liệu Đồng

Đồng đại diện cho mệnh Kim trong Ngũ Hành. Các vật phẩm thờ cúng khác như nước và rượu (Thủy), bàn thờ bằng gỗ (Mộc), lửa nến (Hỏa), và tro cốt (Thổ) giúp cân bằng âm dương. Bài vị bằng đồng bền lâu, sáng đẹp theo thời gian sẽ xuống tông trầm cổ sang trọng. Tuy dễ bị oxy hóa nhưng nếu được xử lí bề mặt như dát vàng 24K hoặc khảm kim khí có thể bền mãi mãi và còn tăng tính thẩm mỹ.

Chất Liệu Gỗ

Gỗ thị phổ biến nhất, tượng trưng cho sự kết nối với quê hương và tổ tiên. Bài vị gỗ dễ chạm khắc và mang lại cảm giác gần gũi, truyền thống tạo không gian thờ tự đồng nhất và trang nghiêm.

Các Chất Liệu Khác

Bài vị còn có thể được làm từ giấy, trang trí hoa văn họa tiết đẹp mắt.

Chữ viết trên bài vị

Số chữ viết trên bài vị phải chia hết cho 4, hoặc chia cho 4 dư 3, theo cách đếm: Quỷ – Khốc – Linh – Thính. Nếu là nam thì chữ phải vào chữ Linh (dư 3), nữ thì vào chữ Thính (chia hết).

Nội dung bài vị được viết bằng chữ Hán Nôm, từ trên xuống và từ phải qua trái:

• Hàng chính giữa: vai vế của người được làm bài vị (cha = hiển khảo, ông nội = tổ khảo, bà cố = tằng tổ tỷ, ông sơ = cao tổ khảo)
• Tước vị (nếu có)
• Tên chính, tên tự, tên hiệu, tên thụy (nếu có)
• Bên trái: ngày tháng năm sinh
• Bên phải: ngày tháng năm mất
• Cuối cùng là “chi Linh vị”, “Thần chủ” hoặc “Linh vị”

Lưu ý: Việc ghi tên cần chính xác và trang trọng để đảm bảo sự kính trọng đối với người đã khuất.

Vai vế trên bài vị thờ tổ tiên

Khi lập bài vị, cần chú ý đến vai vế của người được thờ cúng trong gia đình và dòng họ. Ví dụ, khi ông Nguyễn là người chủ cúng, gia đình thờ cúng bốn đời: cha mẹ, ông bà nội, ông bà cố, và ông bà sơ.

Bài vị không cần ghi rõ vai vế để duy trì qua bốn đời nếu được lưu giữ 5 đời kể từ người chủ cúng, đến đời thứ sáu thì đốt hoặc đưa vào nhà thờ họ để thờ chung.Khi lập bài vị thờ cúng, gia chủ nên mời các sư thầy hoặc thầy cúng để thực hiện đúng các quy tắc và nguyên tắc tâm linh thờ phụng.

Cách đặt bài vị trên bàn thờ

Bài vị trên bàn thờ gia tiên tượng trưng cho tổ tiên được thờ cúng. Dưới đây là một số nguyên tắc cần lưu ý:

• Vị trí đặt bài vị: Theo học giả Lê Quang Khang, bàn thờ thường có hai tầng, với tầng trong là rương lớn đặt sát tường để đặt bài vị. Nếu chỉ thờ tổ tiên, bài vị gia tiên thường được đặt ở trung tâm bàn thờ, phía sau bát hương. Nếu thờ nhiều người, bài vị được sắp xếp theo quy tắc nam trái – nữ phải (nhìn từ ngoài vào). Bàn thờ chỉ có 4 bài vị theo thứ tự: cao, tằng, tổ, khảo. Khi có thế hệ mới, vị thứ tư trở thành vị thứ năm và bị hỏa táng. Các bài vị còn lại dịch chuyển lên
• Hướng đặt bàn thờ và bài vị: Hướng bàn thờ và bài vị cần phù hợp với tuổi của gia chủ để đảm bảo thu hút năng lượng tốt. Tránh đặt bàn thờ và bài vị đối diện nhà vệ sinh hoặc dưới cầu thang vì đây là những vị trí không tốt theo phong thủy.
• Sắp xếp các vật phẩm thờ cúng: Bên cạnh bài vị, bàn thờ gia tiên cần có các vật phẩm thờ khác như bát hương, đèn, nến, hoa quả. Cần sắp xếp sao cho hài hòa, tránh đặt quá nhiều đồ vật làm mất đi sự trang nghiêm của bàn thờ. Ngày nay, nhiều gia đình dùng di ảnh thờ hoặc tượng chân dung thay bài vị truyền thống.

Thần chủ của họ và chi không thay đổi. Tuy nhiên, thần chủ gia đình thay đổi theo nguyên tắc “ngũ đại mai thần chủ”.

Những kiêng kị trong đặt bài vị

Bài vị đặt riêng hoặc trong ngai thờ, trong khám. Nơi thích hợp nhất để đặt bài vị là trước nhà, mặt tiền đường. Nếu sống ở nhà tầng, nên đặt bài vị ở vị trí cao nhất. Tuy nhiên, cần tránh 5 điều sau đây:

• Đặt bài vị gần bếp và nhà vệ sinh.
• Bài vị đâm thẳng cửa lối đi (gia chủ sẽ không nhận được tài lộc và may mắn, thậm chí rước tai ương vào nhà).
• Đặt đối diện gương, hồ cá (vì manh tính phản chiếu).
• Đặt dưới thanh xà ngang trên nóc nhà (gây cảm giác bí bách và nặng nề)
• Đặt trên nơi có các thiết bị như tivi, máy tính, loa,…

Nên mua bài vị gia tiên ở đâu?

Khi chọn mua bài vị gia tiên, bạn nên tìm đến các cửa hàng uy tín chuyên cung cấp đồ thờ cúng. Ở các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM, có nhiều cửa hàng và xưởng sản xuất bài vị theo yêu cầu với đa dạng chất liệu và thiết kế. Bạn cũng có thể đặt làm bài vị riêng để phù hợp với không gian thờ cúng và phong tục gia đình.

Việc tuân thủ đúng các nguyên tắc phong thủy và đảm bảo ý nghĩa tâm linh là điều vô cùng quan trọng khi lập bài vị gia tiên. Để giúp bạn thực hiện việc này một cách trang trọng và chuẩn mực nhất, Blackstones cung cấp dịch vụ tang lễ trọn gói, bao gồm tư vấn và hỗ trợ trang trí bài vị bàn thờ gia tiên.

Chúng tôi hiểu rằng mỗi chi tiết nhỏ trong việc thờ cúng đều mang ý nghĩa sâu sắc và ảnh hưởng lớn đến phúc lộc của gia đình. Đội ngũ chuyên gia của dịch vụ tang lễ Blackstones sẽ giúp bạn lựa chọn chất liệu, kích thước bài vị phù hợp, đồng thời sắp xếp bài vị theo đúng phong thủy để tôn vinh tổ tiên và mang lại sự bình an cho gia đình.

Hãy liên hệ với Blackstones để nhận được sự tư vấn và hỗ trợ tận tình nhất, đảm bảo mỗi bài vị trên bàn thờ gia tiên của bạn không chỉ đẹp mắt mà còn chuẩn mực và đầy đủ ý nghĩa tâm linh.