8 Nghi Lễ Đám Tang Trong Văn Hóa Tang Lễ Của Người Việt

Nghi lễ đám tang là một trong những phong tục tang lễ quan trọng nhất trong văn hóa Việt Nam. Việc thực hiện các nghi lễ đám tang không chỉ là cách gia đình bảy tỏ lòng kính trọng với người quá cố mà còn là cơ hội thể hiện tinh thần đoàn kết gia đình. 

Ý nghĩa và giá trị văn hóa của nghi lễ đám tang

Nghi lễ đám tang không chỉ là nghi thức tiễn đưa người đã khuất, mà còn thể hiện lòng hiếu kính, sự đoàn kết gia đình và duy trì các giá trị truyền thống. Lễ mai táng kết nối thế hệ hiện tại với tổ tiên, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc. Trong văn hóa Việt Nam, tang lễ được tở chức trang nghiêm, đề cao tính linh thiêng và lòng tôn kính.

Phong tục đám tang được duy trì qua nhiều thế hệ, với sự khác biệt tùy vùng miền. Tuy nhiên, tất cả đều chung đặc điểm là tôn vinh người quá cố và đề cao tinh thần gia đình. Nghi lễ đám tang Việt Nam không chỉ mang tính tâm linh mà còn biểu tượng cho lòng hiếu kính và sự gắn bó gia đình. Duy trì và hiểu rõ các nghi thức này giúp thể hiện tình cảm với người đã khuất, đồng thời bảo tồn nét đẹp văn hóa truyền thống.

Một số nghi lễ đám tang của người Việt trong đám tang

Liệm là gì? Khâm liệm là gì?

• Nghi thức nhập liệm là nghi thức đầu tiên trong tang lễ, thực hiện sau khi người mất được tắm rửa, mặc quần áo mới và đặt lên giường. 
• Lễ khâm liệm là nghi thức dùng vải để quấn người đã mất. Thường thì người nhà sử dụng vải trắng, hoặc vải tơ lụa (đối với gia đình khá giả) để làm đại liệm và tiểu liệm. Màu trắng tượng trưng cho sự thanh khiết.

Việc khâm liệm phải ước lượng chiều cao, chiều rộng của người mất để làm không thiếu thốn. Sau khâm liệm, dùng một chiếc chăn hay tấm vải mỏng để bọc bên ngoài, tránh nhìn thấy thi thể. Toàn bộ quá trình trên được gọi là “tẫn liệm người chết”.

Liệm hay niệm?

Liệm là sự sự chuẩn bị thi hài còn niệm là sự cầu nguyện tưởng nhớ. Cần hiểu rõ thuật ngữ để khi làm lễ, gia đình sẽ không phải bối rối.

Người chết bao lâu thì liệm?

Thời điểm thực hiện khâm liệm thường được xác định dựa trên giờ tốt bằng sách tử vi hoặc lịch vạn niên, thầy cúng sẽ xem thời gian phù hợp với tuổi của người đã khuất và gia đình, nhằm đảm bảo quá trình diễn ra suôn sẻ và tránh những điều kiêng kỵ. Điều quan trọng là thực hiện nghi thức này một cách chu đáo và tôn trọng, phù hợp với truyền thống và tín ngưỡng của gia đình và cộng đồng.

Nhập quan là gì?

Sau khi khâm liệm xong, lễ nhập quan là cách người thân đứng quanh quan tài, nâng người đã mất bằng bốn góc của tấm vải tạ quan và đặt vào quan tài Quan tài được đưa vào nhà, đặt chính giữa gian nhà, phần đầu hướng ra cửa chính, phần chân hướng vào bàn thờ. Quan tài phải quay đầu ra ngoài.

Nghi lễ nhập quan: Khi đóng nắp quan tài, đặt bảy ngọn nến trên nắp tượng trưng cho 7 ngôi sao. Trên quan tài, người ta đặt một chén cơm úp (hai chén cơm úp thành một), trên có cắm đôi đũa và quả trứng gà luộc, gọi là cơm bông. Ngày xưa, có tục cướp cơm bông để cho trẻ ăn phòng bệnh. Người nhà thắp đèn liên tục, đổ dầu hôi dưới chân quan tài để xua đuổi côn trùng.

Lễ phát tang

Phát tang là nghi thức thông báo việc tang lễ và trao đồ tang cho gia quyến. Áo tang, đồ tang, khăn tang màu đỏ đều mang ý nghĩa biểu tượng cho tình thương tiếc.

◆ Việc chuẩn bị hậu sự sớm chu toàn không lo âu mọi nghi thức quá khó, giờ đây đã có ‘Kế Hoạch Trăm tuổi’ ▶▶ BẢNG GIÁ SIÊU TIẾT KIỆM

ĐĂNG KÝ HỖ TRỢ

Form Bài Viết

Họ và tên

Số điện thoại

Nội dung cần hỗ trợ:

ĐĂNG KÝ NGAY

ĐĂNG KÝ HỖ TRỢ

Form ngang bài viết

Họ và tên

Số điện thoại

ĐĂNG KÝ NGAY

Lễ thành phục

Được vài ba hôm, công việc lo liệu đâu đấy thì làm lễ thành phục, với quan niệm rằng trong những ngày đầu, chưa nỡ coi người thân là đã mất. Trước bàn thờ bày linh sàng linh tọa, đặt hồn bạch. (Hồn bạch ấy là lấy lụa đắp vào khi người gần mất, rồi kết lại có đầu, có tay, có chân như hình người). Ở ngoài thì bày hương án bàn độc và đồ cúng cấp.

Con cháu mặc quần áo tang lễ, xõa tóc, theo thứ tự đứng xếp hàng ra sân mà khóc lóc. Nhà phú quý có lễ tế, nhà thường dân hay mượn thầy phù thủy cúng đỡ cho.

• Áo tang (đồ tang/quần áo tang lễ): Thường được làm từ vải xô hoặc vải thô, áo tang thể hiện sự giản dị và lòng hiếu thảo của con cháu. Con trai mặc áo sô gai, quần áo sổ gấu; con gái và con dâu cũng mặc áo sô gai, đầu chít khăn tang.
• Khăn tang: Khăn tang trắng là phổ biến nhất, biểu thị sự tang thương. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, như đối với chắt nội ngoại, khăn tang có thể có màu đỏ.
• Chống gậy đám tang: Con trai trong gia đình, khi để tang cha hoặc mẹ, thường chống gậy để biểu thị sự đau buồn và trách nhiệm. Nếu cha mất, con trai chống gậy tre; nếu mẹ mất, chống gậy vông.

Lễ động quan – Lễ di quan

Lễ bái quan

Lễ Bái Quan diễn ra ngay trước Lễ Động Quan, tức là trước khi di chuyển quan tài ra khỏi nhà để đưa đến nơi an táng. Trong nghi thức này, gia đình và người thân lần lượt đến trước quan tài để bái lạy, tiễn biệt người đã khuất lần cuối trước khi quan tài được di chuyển ra khỏi nhà.

Cặp đèn cầy bái quan đóng vai trò quan trọng trong nghi thức này. Được đặt đối xứng hai bên quan tài, cặp đèn cầy thường có màu đỏ, tượng trưng cho sự kính trọng và tưởng nhớ đối với người đã khuất. Ánh sáng từ đèn cầy được coi là dẫn đường cho linh hồn người quá cố, giúp họ tìm thấy lối đi về cõi vĩnh hằng. Ngoài ra, việc thắp đèn cầy còn thể hiện niềm hy vọng về một kiếp sau tốt đẹp và sự kết nối giữa hai thế giới âm dương.

Chuyên viên tang lễ của Dịch vụ mai táng Blackstones thực hiện nghi thức bái quan với sự trang trọng và tôn kính cao nhất.

Lễ động quan

Động quan là nghi thức di chuyển quan tài từ vị trí quàn trong nhà ra ngoài, chuẩn bị cho hành trình đến nơi an táng. Nghi thức này thường được thực hiện vào thời điểm đã chọn trước, thường là vào sáng sớm hoặc theo giờ hoàng đạo phù hợp với tuổi của người đã khuất.

Chủ lễ, thường là trưởng nam hoặc người đại diện, quỳ trước quan tài và khấn vái xin phép tổ tiên và vong linh người đã khuất cho phép di chuyển quan tài. Sau khi khấn vái, quan tài được nâng lên và di chuyển ra khỏi nhà, đặt lên xe tang hoặc phương tiện vận chuyển đã chuẩn bị sẵn.

Lễ cáo đạo lộ

Đây là nghi thức thông báo với các vị thần linh hoặc tổ tiên về việc di chuyển linh cửu hoặc tro cốt đến nơi an nghỉ mới. Lễ Cáo Đạo Lộ thường được tiến hành vào đêm trước ngày đưa tang. Gia đình sẽ nhờ một người hộ tang hoặc thầy cúng đứng ra chủ trì nghi lễ.

Quy trình thực hiện: Thường bao gồm việc làm lễ cúng bái và đọc lời khấn, xin phép và cảm tạ sự che chở của thần linh. Bàn cúng được đặt trước cửa ngõ hoặc gần đường lộ, với các lễ vật như hương hoa, trầu rượu, oản quả và các vật phẩm khác.

♦ Tham khảo thêm: Đám tang của người Việt và 4 phong tục tang lễ

Lễ di quan – Lễ đưa tang

Lễ di quan là quá trình đưa quan tài từ nơi quàn đến nơi an táng, bao gồm cả việc hỏa táng hoặc địa táng. Đây là hành trình cuối cùng tiễn biệt người đã khuất, thể hiện lòng hiếu kính và tiếc thương của gia đình và người thân.

Đoàn đưa tang gồm gia đình, họ hàng, bạn bè và những người tham dự tang lễ. Đoàn thường có người dẫn đầu cầm di ảnh, tiếp theo là người cầm bát hương, và sau đó là quan tài. Đoàn đưa đám tang di chuyển theo lộ trình đã định, thường có sự tham gia của ban nhạc tang lễ hoặc đội kèn để tạo không khí trang nghiêm.

Chuyển cửu là gì?

Lễ chuyển cửu là lễ rước cửu để chiều tổ, nghi tiết cũng như trên, trước khi rước đi thì chủ tang quỳ trước cửu mà khấn rằng: Nay được giờ lành, vậy xin thiên cửu, cẩn cáo. Trước ngày phát dẫn “đưa ma” một hôm phải làm lễ chiêu điện để chuyển cửu. Trước khi rước đi thì chủ tang quỳ trước cửu mà khấn rằng:

Nay được ngày tốt, giờ lành, vậy xin tổ tiên cho phép, xin vong linh… (cha hoặc mẹ) thuận ý để rước linh cửu đi mai táng vào ngày… giờ..

Sau đó lạy hai lạy, trong khi đó con cháu quỳ phía sau lạy theo, xong rồi chuyển cửu. Nếu rước cửu đi chiều tổ, nhà chật quanh ra quanh vào không tiện, thì chỉ tế chuyển cửu rồi phát rẫn mà thôi. Người xưa đã dạy phải rước cửu đi chiều tổ, nhưng bây giờ nhà chật hẹp cửu nặng nề, rước đi không tiện thì nên giảm bớt đi, chỉ rước hồn bạch thay cửu cũng được, mà rước thì rước hồn bạch không thôi, thế cũng là có lòng trọng tổ tiên rồi, thôi, còn mũ áo thì tống chung xong rồi bây giờ sẽ phong phục mà thờ, thế thì vừa hợp lễ, trên kính vua dưới hiếu với cha, đôi bề vẹn cả.

ĐĂNG KÝ HỖ TRỢ

Form Bài Viết

Họ và tên

Số điện thoại

Nội dung cần hỗ trợ:

ĐĂNG KÝ NGAY

ĐĂNG KÝ HỖ TRỢ

Form ngang bài viết

Họ và tên

Số điện thoại

ĐĂNG KÝ NGAY

Lễ hạ huyệt

Thời xưa, khi linh cửu tới huyệt, quan tài được khiêng đặt trên hai chân ngựa hay đặt tại nhà trạm để thân nhân, thầy hậu thổ. Người dân nghèo, nhiều khi người ta không biết và bỏ hai lễ này. Đến giờ đã định, quan tài được bằng quyến thuộc. Lá triệu được hạ giữa tiếng than khóc của thân trải lên nắp quan tài, dằn ba miếng đất gọi là “hoàng thổ” rồi mới lấp đất; mỗi người đưa đám tiễn người chết bằng một nhánh bông hay một cục đất sau khi tang chủ hành động trước.

Trước giờ hạ huyệt bạn hữu người quá cố thường đọc lời chia buồn, điếu văn. Những người theo đạo Phật phải rước thầy đến làm lễ rất long trọng. Thân nhân nào kỵ tuổi với người chết theo lệ thường tránh mặt lúc này. Thân nhân nào không muốn tiếp tục chịu tang có thể xả tang bằng cách bỏ tang xuống huyệt.

Lễ cúng sau đám tang

Lễ cúng sau đám tang là loạt nghi lễ đám tang quan trọng diễn ra sau tang lễ để tưởng nhớ và cầu nguyện cho linh hồn người đã khuất.

Các lễ cúng phổ biến:

• Cúng tuần đầu: Diễn ra 7 ngày sau khi an táng.
• Cúng 49 ngày: Đánh dấu giai đoạn linh hồn người quá cố được siêu thoát.
• Cúng giỗ: Kỷ niệm ngày mất của người quá cố, thường tổ chức hằng năm.

Blackstones là đơn vị tổ chức tang lễ trọn gói chuyên nghiệp; đội ngũ nhân viên thường xuyên nâng cao nghiệp vụ qua các khóa đào tạo. Chúng tôi tổ chức tang lễ với tâm huyết và am hiểu lễ nghi từng vùng miền. Khách hàng tìm đến dịch vụ tang lễ Blackstones để thiết kế và lên kế hoạch trước cho tang lễ. Chuẩn bị tang lễ trước giúp hành trình cuối cùng trở nên trọn vẹn và ý nghĩa. Chúng tôi cá nhân hóa tang lễ theo phong cách trang trí, loại hoa và âm nhạc theo yêu cầu.

Trên hành trình “Tôn vinh và Tưởng nhớ”, Blackstones đồng hành cùng gia đình như người thân, lắng nghe và thấu hiểu trong thời khắc khó khăn.