Đám Tang Người Phúc Kiến tại Việt Nam

Đám tang người Phúc Kiến tại Việt Nam không chỉ là nghi lễ tiễn biệt, mà còn ẩn chứa tinh thần hiếu đạo và lòng tôn kính tổ tiên sâu sắc của cộng đồng người Hoa.

Mỗi nghi thức, từ khâu phát tang đến lễ cầu siêu, đều mang ý nghĩa văn hóa riêng biệt – vừa trang nghiêm, vừa thể hiện sự gắn kết của gia tộc. Bài viết sẽ giúp bạn có góc nhìn toàn diện về tang lễ chuyên biệt dành cho người Hoa – Phúc Kiến tại miền Nam.

Tại sao tang lễ người Phúc Kiến cần được hiểu đúng?

Người Phúc Kiến (Minnan / Hokkien) là một trong bốn nhóm người Hoa lớn tại Việt Nam, nổi tiếng với tinh thần hiếu đạo và tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên sâu sắc. Đám tang người Phúc Kiến không chỉ là nghi lễ tiễn biệt, mà còn là cách để con cháu thể hiện lòng biết ơn và gìn giữ bản sắc cha ông. Việc hiểu đúng phong tục tang lễ của họ giúp tránh sai sót trong ứng xử và thể hiện sự tôn trọng văn hóa.

Nguồn gốc và bản sắc của người Phúc Kiến tại Việt Nam

Lịch sử di cư và cộng đồng Phúc Kiến – Hokkien (Minnan)

Người Phúc Kiến di cư vào Việt Nam từ thế kỷ XVII – XVIII, tập trung đông ở TP.HCM, Chợ Lớn, Mỹ Tho, Sóc Trăng, Cần Thơ… Họ mang theo văn hóa Minnan (闽南) đậm tính truyền thống, kết hợp hài hòa với phong tục người Việt bản địa.

Đặc điểm văn hóa, ngôn ngữ và mạng lưới hội quán

Các hội quán Phúc Kiến như Nhị Phủ Miếu, Ôn Lăng Hội Quán, Hà Chương Hội Quán không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng mà còn giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức tang lễ, đảm bảo các nghi thức đúng theo truyền thống.

Tín ngưỡng và tổ chức xã hội trong tang lễ người Phúc Kiến

Sự pha trộn tín ngưỡng: Phật giáo, Đạo giáo và dân gian

Tang lễ người Phúc Kiến chịu ảnh hưởng từ Phật giáo, Đạo giáo và Nho giáo, tạo nên hệ thống nghi lễ phong phú: tụng kinh, cầu siêu, lễ tạ thần đất, lễ tiễn vong. Các nghi thức đều nhấn mạnh yếu tố siêu độ linh hồn và ân đức con cháu.

👉Tìm hiểu thêm: Đám Tang Người Quảng Đông tại Việt Nam

Vai trò của hội quán, họ hàng và cộng đồng

Đám tang thường do hội quán hoặc trưởng tộc đứng ra điều phối. Mọi khâu từ chọn ngày, mời ban kinh sư, lập bàn linh, tổ chức lễ thất… đều tuân thủ quy củ nhằm đảm bảo sự trang nghiêm và phù hợp với phong tục người Hoa Phúc Kiến.

Quan niệm của người Phúc Kiến về cái chết

• Nếu người mất trên 80 tuổi là “tang vui” nên con cháu đi trước xe tang.
• Nếu người mất dưới 80 tuổi là “tang buồn”, con cháu sẽ đi sau xe tang.

Quy trình nghi thức chính trong đám tang người Phúc Kiến

Thông báo & chuẩn bị

Khi người thân hấp hối lúc lâm chung và trong lúc liệm, người Phúc Kiến không che mặt người mất, để linh hồn dễ nhận diện và ra đi thanh thản.

Ngay khi có người qua đời, gia đình treo câu đối tang, phát khăn tang cho con cháu và thông báo đến hội quán. Tên người mất được viết lên bài vị đặt giữa linh đường.

Tắm rửa & liệm

Người mất được tắm rửa bằng nước thơm và lá trầu, mặc áo tang và nhập quan theo giờ hoàng đạo do ban kinh sư hoặc thầy cúng chọn.

Nghi thức đơn giản hơn trong đám tang của người Triều Châu

Quàn linh & lễ tụng niệm

Trong thời gian quàn linh, quan niệm giữ linh trong nhà, con cháu thay nhau túc trực, đốt nhang liên tục. Ban kinh sư tụng kinh Địa Tạng hoặc A Di Đà để cầu siêu cho linh hồn người mất.

Di quan & an táng

Tang lễ người Phúc Kiến truyền thống thường an táng – địa táng, nhưng ngày nay, nhiều gia đình chuyển sang hỏa táng để tiện rải tro hoặc thờ cúng tại chùa – điều này vẫn giữ được nét hiếu đạo nhưng phù hợp thời đại.

Đưa linh, chọn giờ tốt; nếu chôn thì chôn, nếu hỏa thì làm lễ trước hỏa táng; Hakka có nghi thức riêng về việc xử lý hài cốt, một số nơi có tục sau chôn lâu ngày khai quật, rửa xương rồi để vào nhà thờ tổ tiên (tương tự tục “làm lễ xương” trong văn hóa Hakka tại Trung Quốc) – tuy nhiên ở Việt Nam, tục này ít phổ biến do điều kiện thực tế. 

Hậu tang

Sau tang lễ, gia đình thực hiện các lễ cúng thất tuần (7 ngày/lần), cúng 49 ngày, giỗ đầu, giỗ thường niên để tưởng nhớ người đã khuất.

Ngày nay, thời gian chịu tang tùy gia đình, thông thường không lâu như nghi thức truyền thống nếu là người lớn tuổi/cha mẹ.

Những nét đặc trưng riêng biệt của tang lễ người Phúc Kiến

Trang phục, khăn tang và biểu tượng

Tang phục được phân cấp rõ ràng theo huyết thống. Mỗi màu sắc tượng trưng cho mối quan hệ huyết thống, thể hiện đạo lý “âm dương phân minh”.

• Con trai: Mặc áo dài không có nút, phủ ngoài bằng áo ngắn vải bố, đầu đội nón, tay cầm gậy, tượng trưng cho sự gánh vác và kế thừa.
• Con gái: Mặc áo dài, đầu đội khăn ba góc.
• Con rể: Phân biệt bằng trang phục trắng có chấm đỏ.
• Cháu nội: Đội khăn tang màu xanh có chấm xanh, tượng trưng cho huyết thống nội tộc.
• Cháu ngoại: Đội khăn tang trắng chấm đỏ – biểu thị quan hệ bên ngoại.

Âm nhạc tang lễ bản địa

Âm nhạc trong đám tang người Phúc Kiến sử dụng trống, chiêng, kèn, phách với tiết tấu chậm, trầm buồn. Nhiều nơi còn duy trì ban nhạc tang Hokkien chuyên nghiệp, thể hiện bài “tống linh”, “tạ ân thần”.

Lễ vật, vàng mã và nghi thức cộng đồng

Họ tin rằng linh hồn cần có vàng mã, thuyền giấy, nhà giấy để dùng ở cõi âm. Tang lễ cũng là dịp để cộng đồng họ hàng cùng tụ họp, bày tỏ lòng hiếu nghĩa.

Biến thể hiện đại & cách ứng xử khi dự đám tang người Phúc Kiến

Hỏa táng và giao thoa Việt – Hoa

Trong xã hội hiện đại, nhiều gia đình người Phúc Kiến tại TP.HCM chọn hỏa táng thay vì địa táng. Tuy giản lược nghi lễ, nhưng họ vẫn duy trì yếu tố nghiêm trang, hiếu đạo – vừa tôn trọng truyền thống, vừa phù hợp điều kiện đô thị.

Lưu ý khi tham dự tang lễ

Khách viếng nên mặc trang phục nhã nhặn (đen, trắng, lam nhạt), không mang quà hay hoa đỏ. Khi vái, nên khom nhẹ ba lần và cúi đầu chào trưởng tộc trước khi rời đi – đây là nghi thức thể hiện sự tôn trọng văn hóa Phúc Kiến – Hokkien.

Dịch vụ tang lễ người Phúc Kiến đúng và đủ nghi thức

Tang lễ người Phúc Kiến mang tính nghi lễ và ngôn ngữ đặc thù, do đó việc chọn đơn vị hiểu tiếng Mân, biết phong tục Hokkien là yếu tố then chốt để tang lễ được trọn vẹn, đúng truyền thống.

Một dịch vụ tang lễ người Hoa tại Blackstones bao gồm:

• Ban kinh sư hiểu nghi thức từng nhóm người Hoa, đặc biệt là Phúc Kiến
• Thông thạo tiếng Hoa – tiếng Mân Nam Phúc Kiến
• Phối hợp hội quán Hoa kiều
• Trang phục, nhạc tang, bài vị chuẩn Hokkien
• Xe tang, xe đón tiếp khách viếng Kumho cao cấp, đảm bảo trang nghiêm và thuận tiện

Kết luận

Tang lễ của người Phúc Kiến không chỉ là nghi thức tiễn biệt, mà còn là cách gìn giữ gốc rễ văn hóa, thể hiện lòng hiếu lễ và sự kính trọng tổ tiên – những giá trị thiêng liêng không thể giản lược. Trong thời hiện đại, để đảm bảo tang lễ vẫn giữ đúng phong tục truyền thống nhưng được tổ chức chu toàn, trang trọng và hợp pháp, việc chọn một đơn vị am hiểu nghi lễ người Hoa là điều vô cùng quan trọng.

Dịch vụ tang lễ Blackstones với đội ngũ ban kinh sư hiểu phong tục Phúc Kiến, nhân sự lịch thiệp được đào tạo bài bản theo chuẩn ISO, cùng quy trình tang lễ trọn gói chuyên biệt cho người Hoa – mang đến sự an tâm tuyệt đối cho mỗi gia đình. Chúng tôi luôn đồng hành tận tâm trong từng nghi thức, từ khâu chuẩn bị, cúng tế, đến hỏa táng và an táng, giúp tang quyến trọn vẹn chữ “hiếu” mà không lo thủ tục, lễ nghi.

👉 Hãy liên hệ ngay Blackstones để được tư vấn và hỗ trợ chu đáo nhất cho người Hoa Phúc Kiến tận tâm như người nhà, chuẩn mực trong từng lễ nghi.