Đại lễ Vu Lan – mỗi quốc gia một sắc màu

Lễ hội Vu Lan dù mang những tên gọi khác nhau, với nét đặc trưng văn hóa riêng nhưng nhìn chung đều hướng về quan niệm đạo hiếu của Phật giáo.

Lễ ma quỷ ở Trung Quốc

Người Trung Hoa coi ngày 15/7 Âm lịch là ngày mở cửa của Quỷ Môn Quan, âm khí rất nặng, do đó người dân kỵ làm những việc trọng đại vào tháng này. Thay vào đó, đến mùa Vu lan, người ta thường đi thăm viếng, sửa sang, quét dọn lăng mộ của người quá cố. 

Hằng năm, phật tử ở Trung Hoa tổ chức lễ Vu lan từ ngày 15 tháng 7 cho đến ngày 30 tháng 7 Âm lịch. Trong ngày lễ Vu lan, chư Tăng thường tổ chức các buổi lễ cầu nguyện cho người quá cố. Những khóa lễ đặc biệt được tổ chức ở các chùa suốt cả ngày lẫn đêm trong mùa Vu lan để cầu nguyện cho các vong linh đã quá vãng, cho những vong hồn đang bị đói khát dày vò nơi cảnh giới địa ngục, ngạ quỷ được ấm no, an lành. 

Người dân của từng vùng có thể thông qua nhiều hình thức khác nhau để thể hiện tấm lòng hiếu thuận của mình với tổ tiên, có nơi thì đốt tiền giấy, có nơi thả đèn hoa đăng hay tổ chức các hoạt động chiêm bái, cúng lễ nhưng nhìn chung những ý nghĩa cơ bản của ngày lễ ma quỷ vẫn luôn được gìn giữ trong đời sống tâm linh của người Trung Hoa.

Lễ linh hồn của người Nhật

Lễ Vu Lan (Ullambana) theo tiếng Nhật gọi là Bon-Odori, gọi ngắn gọn là Obon, đã được tổ chức tại quốc gia này hơn năm trăm năm nay. Lễ Obon được người Phật giáo Nhật Bản tổ chức trong bốn ngày. Ngày đầu tiên là ngày Khai đàn và ngày cuối cùng kết thúc bằng lễ phóng đăng. 

Đặc trưng của lễ Obon chỉ riêng người Nhật có đó là vũ điệu Bon-Odori. Tương truyền vũ điệu này bắt nguồn từ câu chuyện của Phật tử Mokuren. Vì thương mẹ phải chịu khổ dưới địa ngục, ông đến bên Phật Tổ cầu xin. Phật đã hướng dẫn ông dâng cúng lễ vật lên chư tăng. Sau khi mẹ ông được giải thoát, ông đã nhảy múa một cách vui mừng, và từ đó điệu múa Bon-Odori ra đời. Những điệu nhảy vui nhộn là điều không thể thiếu trong lễ Obon, làm vơi bớt đi cảm xúc tang thương trong cảnh chia ly.

Ngoài ra, còn có nghi thức dâng lửa để soi đường cho linh hồn. Lễ hội kết thúc với nghi thức Toro Nagashi (thả thuyền giấy). Các con thuyền được xếp bằng giấy rồi thả theo các con sông như là biểu tượng để tiễn đưa linh hồn những người quá cố trở về thế giới của họ.

Lễ Obon là một trong năm ngày lễ quốc gia lớn nhất của Nhật Bản, không chỉ có ý nghĩa tinh thần đối với người Nhật mà còn thu hút du khách trên toàn thế giới. Đây cũng là dịp gia đình đoàn tụ, về quê thăm họ hàng, viếng mộ tổ tiên, tổ chức tiệc mừng tuổi cho cha mẹ để tưởng nhớ công ơn dưỡng dục.

Ngày lễ Tổ tiên tại Malaysia

Ngày lễ Vu lan còn gọi là ngày Tổ tiên, ngày báo hiếu, ngày tưởng nhớ hay là Lễ hội tháng Bảy tại Malaysia. Bên cạnh những việc làm thể hiện tinh thần hiếu đạo của người Á châu như: thăm viếng lăng mộ, tảo mộ, dâng cúng phẩm vật cho người thân đã quá cố, cúng dường Tam bảo để hồi hướng công đức cho ông bà, cha mẹ, người Malaysia còn tổ chức nhiều sinh hoạt tôn giáo, văn hóa mang những sắc thái riêng của quốc gia này.

Theo phong tục, vào ngày lễ Vu lan, người dân nghỉ làm tất cả các công việc đồng áng và cử hành nghi thức siêu độ vong linh.

Trước đây, mỗi khi Vu lan đến, người dân đốt rất nhiều giấy tiền, vàng mã, hình nhân và các vật dụng bằng giấy. Theo người Malaysia hiện đại, việc đốt vàng mã này xuất phát từ văn hóa tín ngưỡng dân gian của người Trung Hoa, không liên quan đến giáo lý đạo Phật nên ngày nay việc đốt vàng mã ở đất nước đã bớt đi nhiều.

Thay vào đó, ngày lễ Vu lan, hàng trăm và đôi khi hàng nghìn người, tập trung đến các chùa để tụng kinh, cầu nguyện cho người quá cố và cúng dường lên đức Phật. Ngoài ra, người Phật tử Malaysia còn tổ chức các hội diễn văn nghệ quần chúng tại các khu dân cư, có sự tham gia nhiệt tình của các ca sĩ, vũ công, người diễn kịch,… Tất cả mọi chi phí cho việc tổ chức văn nghệ và các hoạt động của lễ hội trong ngày Vu lan đều do quần chúng Phật tử tự nguyện đóng góp.

Lễ Vu lan tại Việt Nam

Lễ Vu Lan ở Việt Nam xuất phát từ sự tích về Bồ Tát Mục Kiền Liên đại hiếu đã cứu mẹ của mình ra khỏi kiếp ngạ quỷ. Lễ Vu Lan hằng năm diễn ra vào ngày rằm tháng 7 Âm lịch, trùng với ngày Xá tội vong nhân theo phong tục Á Đông. Vu Lan là ngày để báo ân, báo hiếu cha mẹ, tổ tiên của cả kiếp này và cả những kiếp trước. 

Trong đó, nghi thức cài bông hồng lên ngực áo là một nghi thức rất đặc biệt, chỉ riêng người Việt mới có. Việc nhớ về cha mẹ và cài lên ngực bông hoa cao quý, ấy chính là tình cảm đẹp nhất, là chữ Hiếu mà con cái gửi đến bậc sinh thành.

Ngày hội Vu lan là ngày để người con Phật bày tỏ lòng hiếu thảo của mình, để thực hiện nghĩa cử tri ân báo hiếu đối với đấng sinh thành, tổ tiên, ông bà, trải rộng lòng thương đến cả những vong linh cô hồn và cả những mảnh đời bất hạnh hiện đang còn sống. 

Vu Lan đã dần trở thành một những ngày lễ lớn, vượt qua giới hạn của không gian, địa lý, tôn giáo, tín ngưỡng; cùng với những giá trị đạo hiếu đã nhắc nhở nhau hai chữ “Tri ân”, tìm về nguồn cội tâm linh và đặc biệt là duy trì hơi ấm tình người trong kiếp sống nhân sinh.