Người sắp lâm chung có biểu hiện thế nào?
Đối với những cụ già lớn tuổi thường có thể “Tri thiên mệnh”- tức biết trước được ngày mất, tính trước giờ mất, để liên lạc cho con cháu ở xa về. Như vậy các gia đình cũng phần nào chủ động được để chuẩn bị tang lễ. Nhưng những trường hợp này thường rất ít xảy ra. Vậy nên, để chuẩn bị chu đáo cho hậu sự, người nhà rất nên biết một số các biểu hiện của người thân trước lúc lâm chung để tổ chức một tang lễ trọn vẹn.
Đối với người già yếu, để nhận biết dấu hiệu báo trước giờ hấp hối, ta có thể quan sát qua thần sắc của họ, chủ yếu là xem qua hai đáy mắt còn tinh anh không hay đã đục mờ.
Người sắp chết chân tay thường lạnh từ đầu đến chân. Có người đau ốm lâu dài bỗng nhiên mạnh khỏe trở lại rất tỉnh táo, đó cũng giống như dấu hiệu của ngọn đèn hết dầu, loé sáng lên để rồi tắt ngấm. Cũng có trường hợp các cụ già thường bỏ ăn, hoặc là rất muốn ăn nhưng ăn được rất ít trước khi mất.
Người nhà nên làm gì trước giây phút lâm chung của người thân?
Trong khoảng thời gian này, trước giây phút hấp hối, người nhà cùng con cháu rất nên tụ lại để chăm nom ông bà, bố mẹ và chuẩn bị chu toàn mọi thứ cho tang lễ. Con cháu nên túc trực thường xuyên và hỏi xem người nhà có dặn dò hay có mong muốn gì không. Đặt thụy hiệu (tức tên hèm), đồng thời hỏi người đã khuất có đồng ý không. Sau đó chuẩn bị mọi thứ để tắm gội (làm lễ mộc dục) và khâm liệm (lễ nhập quan). Đưa người thân sang phòng chính tẩm, đặt đầu chếch về hướng Đông.
Sau khi người nhân chính thức tắt thở, con cháu thực hiện làm lễ mộc dục trước khi khâm liệm. Quy trình thực hiện cần thực hiện cần chuẩn bị những vật dụng như: một con dao, một vuông vải (khăn), một cái lược, một nồi nước ngũ vị hương, nồi nước nóng…
Lễ mộc dục (tắm gội) – xóa bỏ bụi trần
Lễ mộc dục do con cái thực hiện. Cha thì con trai vào tắm, mẹ thì con gái vào tắm. Khi tắm cần đậy màn cho kín, tang chủ quỳ xuống khóc, người hộ việc cũng quỳ rồi cáo từ rằng: “nay xin tắm gội để sạch bụi trần”, xong phục xuống, đứng dậy.
Dùng khăn vuông nhúng ngũ vị hương để lau mặt, lau mình cho sạch rồi dùng lược chải tóc, lấy sợi vải buộc tóc lại. Dùng khăn khác lau tay chân và dùng dao cắt móng tay. Móng tay, móng chân được gói lại để đặt vào quan tài theo thứ tự trên dưới. Tắm xong mặc quần áo chỉnh tề và đặt thi thể lên giường, đồ dùng tắm rửa được mang đi chôn.
Trước lúc nhập quan
Người mất được đặt trên giường, phủ chiếu hoặc khăn, buông màn, phía trên đầu đặt chiếc ghế, đặt một bát cơm úp, một quả trứng, dựng một đôi đũa trên bát cơm và thắp hương. Có địa phương còn có tục để thêm một con dao trên bụng, (với quan niệm để trừ tà ma hay quỷ nhập tràng).
Sau đó thực hiện đưa tiền xu và gạo nếp xát sạch cho vào miệng người mất nhằm tiễn đưa vong linh người quá cố đi đường xa được siêu thoát tránh được ma quỷ. Ở nhiều địa phương vẫn giữ phong tục này nhưng có nơi đã thay thế bằng may một cái túi, trong túi đựng một ít tiền gạo và một vài đồ lặt vặt mà khi sống, người đó hay dùng đến.
Quy trình thực hiện: Tang chủ thực hiện xúc một ít gạo và một đồng tiền tra vào miệng từ bên phải sang bên trái đến chính giữa, xong bóp mồm lại, phủ mặt như cũ. Khi làm tang chủ quỳ khóc và nói “nay xin phạn hàn, phục duy hâm nạp”
Lúc nhập quan
Tang chủ chọn ngày giờ tốt để tiến hành nhập quan cho người mất. Ngày giờ được xem dựa trên mệnh của người mất và giờ mất, từ đó chọn ra giờ tốt để nhập quan, đưa tang tránh được nhiều rủi ro về sau.
Đưa người nhập quan cần có mặt đầy đủ của con cháu, tiến hành nghi thức nhập quan. Theo đó, phải đưa người mất nhập quan một cách nhẹ nhàng, nếu khoảng trống trong áo quan vẫn còn thì nên dùng quần áo của người mất để chèn thêm vào những khoảng trống đó. Đồng thời cho các vật dụng cần thiết ở khi còn sống cho vào cùng.
Đối với trường hợp người mất bị co cứng thì nên làm phương pháp sưởi ấm dùng cồn và rượu bóp chân tay cho mềm rồi đưa vào nhập quan, sau đó cắt bỏ các dây buộc trên cơ thể để người mất được thoải mái.
Sau khi tiến hành xong các thủ tục, gia quyến tiến hành phát tang để bà con lối xóm đến thăm viếng.
Tang gia là điều không ai mong muốn nhưng không một ai tránh khỏi quy luật sinh tử luân hồi. Hy vọng những chia sẻ về giây phút lâm chung của người thân sẽ giúp gia quyến phần nào đỡ bối rối và kịp chuẩn bị một đám tang trọn vẹn và chu toàn nhất.